NALİN DİRİ
(ANKARA) - Dünya nüfusunun kabaca yarısı 2024 yılında sandık başına gitti veya gidecek. Süper seçim yılı olarak adlandırılan 2024 yılında 60 ülkede 100’den fazla seçim yapılacak ve 4 milyara yakın seçmen oy kullanacak. Türkiye’nin de kritik 31 Mart yerel seçimleri geride bıraktığı 2024 yılı dünyanın yakın geleceği açısından belirleyici bir yıl olacak. ABD, Hindistan, Fransa, İngiltere gibi küresel düzeyde etkin ülkelerde de 2024, seçim yılı.
Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 49'unun oy kullacağı, ancak bütün insanlığı etkileyecek 2024 seçimlerinden öne çıkanlar şöyle;
Hindistan seçimlerine ''deepfake'' tartışmaları damga vurdu
Hindistan, 5 Haziran’da 640 milyon seçmenin katılımıyla dünyanın en kalabalık seçimini gerçekleştirdi. Genel seçim sürecine siyasilerin yapay zeka ile üretilmiş ''deepfake'' görüntüleri damgasını vurdu, 2018 yılında hayatını kaybeden siyasetçi Muthuvel Karunanidhi’nin ''deepfake'' görüntüleri çok konuşuldu. Küresel düzeyde yapay zekanın seçmen davranışına etkisi tartışılmaya başlandı. Hindistan medyasında siyasi partilerin yapay zeka otomasyonlu görüntüler ve kullanıcıya özel içeriklere yaklaşık 50 milyon dolar yatırdığı söyleniyor. Seçimleri Başbakan Nareendra Modi kazandı. Koalisyonu önemli ölçüde destek kaybeden Modi, yine de üçüncü dönem başbakanlığı garantilemeyi başardı. Parlamento’da kadın üyelerin ise sayısı yüzde 15’in altında kaldı.
AP seçimlerinde ''güçlenen aşırı sağ'' Fransa’da erken seçimlere yol açtı
Avrupa Birliği üyesi 27 ülkeden 450 milyon seçmenin katıldığı Avrupa Parlamentosu seçimlerinde en çok dikkati çeken unsur aşırı sağın güçlenmesi olsa da Hollanda, Doğu Avrupa ve İskandinav ülkelerinde son yıllarda yükselen aşırı sağ trendden belirgin bir sapma kaydedildi. Fransa, Almanya, İtalya ve Slovakya’da aşırı sağ önemli desteğini önemli ölçüde artırdı. Fransa’da aşırı sağcı Ulusal Birlik Partisine desteğin, iktidardaki Rönesans Partisinin oylarını neredeyse ikiye katlaması ülkede erken seçim kararı alınmasına neden oldu. Böylece 2024 yılında seçime giden ülkelere bir ülke daha eklenmiş oldu.
İngiltere’de rüzgar tersten esiyor: İşçi Partisi tüm anketlerde birinci
İngiltere’de muhalefetteki İşçi Partisi mayıs ayındaki yerel seçimlerde kazandığı zafer, genel seçimlerde de iktidardaki Muhafazakar Parti'yi 14 yıl sonra yenilgiye uğratacağı yönündeki kanıyı güçlendirdi. Başbakan Rishi Sunak’ın erkene aldığı seçimler 4 Temmuz’da yapılacak. İngiltere’de güvenilir anket şirketlerine göre, İşçi Partisi'nin genel seçimleri kazanacağına kesin gözüyle bakılırken, seçimi açık ara mı yoksa küçük bir farkla mı kazanacağı tartışılıyor. İşçi Partisi'nin İngiltere'de iktidara gelmesinin Türkiye ile ilişkileri nasıl etkileyeceği de merak konusu. Partinin eski lideri Jeremy Corbyn Türkiye'de iktidarı demokrasi ve insan hakları konularında sıkça eleştirse de 2020'de başkanlık koltuğuna oturan Keir Starmer'in Türkiye'ye karşı görünürde böyle bir pozisyonu yok.
ABD’de Trump ve Biden arasında renkli seçim maratonu
ABD seçimleri dünyanın geleceğinde şüphesiz en belirleyici etkiye sahip seçimlerden biri. ABD tarihinin en çekişmeli seçimlerinden biri olarak görülen seçimler Kasım ayında gerçekleşecek. Anketler Cumhuriyetçi Donald Trump ve mevcut Başkan Demokrat Joe Biden'ın oy oranlarını birbirine çok yakın gösteriyor. Trump'ın kriminal suçlardan hüküm giymesi ''kendisine karşı siyasi motivasyonlu hukuki bir süreç yürütüldüğü'' yönündeki söylemi güçlendirip seçmen desteğini minimal bir düzeyde artırmıştı. Ancak hemen arkasından mevcut ABD Başkanı Joe Biden'ın oğlunun da kriminal suçlardan hüküm giymesi, ''ABD'de hukuk sisteminin taraf tuttuğu'' söylemini zayıflattı.
ABD medyasında yer alan haberlere göre ,AP seçimlerinde aşırı sağın güçlenmesi ABD'de de seçimleri cumhuriyetçilerin kazanacağına olan inancı artırdı. Donald Trump'ın galibiyetiyle sonuçlanan 2016 seçimlerinden kısa bir süre önce de Avrupa'da muhafazakarlara destek artmış, sonucunda İngiltere Brexit süreciyle AB'den ayrılmıştı. Trump'ın seçimleri kazanması durumunda Avrupa ve Çin'de gerginliklerin arttığı bir döneme girilmesi beklenirken, Biden'ın seçimleri yeniden kazanması durumunda ise ABD'nin küresel ilişkilerinde mevcut konumunu koruması bekleniyor.
Türkiye’de CHP birinci parti konumuna yükseldi
Türkiye’de 31 Mart yerel seçimlerinde CHP birinci parti konumuna yükselerek tarihi bir zafer kazandı. AKP’nin 22 yıllık iktidarında ilk kez yenildi ve büyük oranda destek kaybetti. Türkiye’nin en büyük 5 ilinin yerel yönetimini kazanan CHP, 2028 genel seçimleri için de iddialı bir konuma yükseldi. CHP, 32 isimle en fazla kadın belediye başkanı çıkaran parti konumuna yükselirken, Türkiye genelinde toplam 11 il ve 61 ilçede kadın belediye başkanları seçildi.
İran’da Reisi’nin yerini kim alacak?
İran'da Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin 19 Mayıs'ta Azerbaycan'dan dönerken gerçekleşen helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin ardından ülke 28 Haziran'da erken seçime gidiyor. Eski cumhurbaşkanı Mahmud Amhedinejad'ın adaylığının Muhafızlar Konseyi tarafından reddedildiği seçimlerde altı isim yarışacak. İsimleri en çok öne çıkan adaylar; eski nükleer müzakereci Saeed Jalili, parlamento sözcüsü Mohammad Bagher Ghalibaf ve görece reformist bir isim olarak nitelendirilen Masoud Pezeshkian. Seçimlerin ülkenin siyasi durumunda büyük değişiklere yol açması beklenmiyor.
Güney Afrika'da Mandela'nın partisi 30 yıl sonra çoğunluğu kaybetti
Güney Afrika'nın ırk ayrımıyla mücadele tarihinde belirleyici öneme sahip Ulusal Afrika Kongresi Partisi (ANC) 29 Mayıs'ta yapılan genel seçimlerde ilk kez çoğunluğu kaybetti. Nelson Mandela'nın da 90'lı yıllarda başkanlığını yaptığı ANC'ye destek yüzde 57'den yüzde 40'a geriledi. Desteğin azalması Güney Afrika'da ekonomik koşulların gittiikçe kötüleşmesi ve yolsuzluk skandallarıyla ilişkilendiriliyor. Güney Afrika'da enflasyon resmi verilere göre yüzde 30'u aştı. ANC'li Başbakan Cyril Ramaphosa gelecek hükümeti kurmak üzere koalisyon ortakları arıyor.
