Rapor ile ilgili bir sunum yapan TCMB Başkanı Fatih Karahan, enflasyon tahminindeki artışın, para politikasında duruş değişikliği ve gevşeme sinyali anlamına gelmediğini belirtti.
Merkez Bankası'nın enflasyon hedefini gerçekleştirmek için kullandığı en önemli araçlardan biri de politika faizi ya da kısaca faiz.
Banka, faizi uzun bir süre sabit tuttuktan sonra Aralık ayında indirimlere başlamıştı.
Karahan, basın mensuplarının faiz indirimlerinin devam edip etmeyeceği yönündeki sorusuna, "Belli bir alan var ama ihtiyatlı olmak önemli" diyerek yanıt verdi.
TCMB 2026 enflasyon tahmini yüzde 12 olarak korurken, 2027 yılı için enflasyon tahminini ilk kez, yüzde 8 olarak açıkladı.
Yukarı yönlü revizyonun sebepleri neler?
Karahan açıklamasında, 2025 yılındaki tahmin güncellemesinde, para politikasının "görece etki alanı dışında kalan" unsurların belirleyici olduğunu belirtti.
Buna göre öne çıkan unsurlardan biri Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) sepetindeki hizmet grubunun ağırlığındaki artış.
TCMB, revizyonun bir bölümününse gıda enflasyonu altındaki işlenmemiş gıda fiyatlarıyla ilgili güncellemeden geldiğini not etti.
Buna ek olarak sağlık muayene katılım paylarının artışının da etkili olduğu belirtildi.
Karahan, revizyonun para politikası duruşuna ilişkin "herhangi bir gevşeme sinyali" taşımadığını vurguladı.
TCMB Başkanı konuşmasında, "Hizmet enflasyonu katılığındaki çözülmenin ve enflasyon beklentilerindeki düzelmenin belirginleşmesiyle, enflasyon ana eğilimindeki gerileme 2025 yılında da devam edecek. Para ve maliye politikalarının artan eşgüdümü de bu sürece katkı sağlayacak" dedi.
Basın mensuplarının soruları yanıtlayan Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay enflasyonda yapışkanlık endişesine ilişkin soruya cevap verirken, enflasyonun yüzde 30'larda takılıp inmeyeceği söylemini "hurafe" olarak nitelendirdi.
Akçay, "Enflasyonun hangi seviyede takılı kalacağını bilmiyoruz... Seçilen patikaya tek ya da mutlak doğru diye bakmak ne seçen açısından, ne de alternatifi öneren açısından doğru bir şey, ikisi için de yanlış.
"Hedeflerimizde sapma olduğunda gerekli hamleyi yapma imkan ve kapasitemiz var mı bunu sorgulamamız daha önemli" ifadelerini kullandı.
Tepkiler ne oldu?
Merkez Bankası'nın enflasyon beklentileri ve piyasanınkiler arasında farklılıklar var.
Amerikan yatırım bankası JP Morgan sene başında 2025 sonu enflasyon beklentisini yüzde 26 olarak açıklamıştı.
Bazı ekonomistler yorumlarında bu farklılığa vurgu yaptı.
Ekonomist Hakan Kara, "Merkez Bankası 2025 yıl sonu hedefini %21'den 24'e çekti (üst bant %29). Sürekli yapılan hedef revizyonları can sıkıcı olsa da, imkansız bir hedefte inat edilmemesi doğrudur" dedi.
TÜSİAD Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, "Her şey öngörüldüğü gibi gidiyorsa enflasyon tahmini neden sürekli yukarı revize ediliyor?" dedi.
Sosyal medya hesabından Cevdet Akçay'ın "Enflasyonun hangi seviyede takılı kalacağını bilmiyoruz" yanıtını alıntılayan Ekonomist Ümit Akçay ise "Güzel de, ücret artışlarını 'beklenen enflasyona' göre yapmayı, yani milletin cebindeki paraya göz dikmeyi biliyorsunuz. Onu ne yapacağız?" diyerek ücret zamlarının gerçekleşen enflasyona göre yapılmamasını eleştirdi.
Benzer şekilde Akademisyen Fatih Özatay, "Düşüncemin aksine yılsonu tahmini %24'e, tahmin üst sınırı da %29'a çıkarıldı. İyi olmadı. Sürekli değişen tahmin/hedef olmaz. Peki, bu durumda emekli maaşlarına memur maaşlarına asgari ücrete de ek zam yapılacak mı?" diye sordu.
Ekonomist Hayri Kozanoğlu yüzde 24 enflasyon hedefini tuttumanın da zor olduğu yorumunda bulundu.
Faiz kararları açısından anlamı ne?
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK) faizi son olarak yükselttiği Mart ayından sonra ilk kez Aralık ayında 250 baz puan faiz indirimine gitti.
Banka Ocak ayında da faizi 250 baz puan aşağı çekerek yüzde 45'e indirdi.
Enflasyon raporu sunumunda Karahan, ilerleyen toplantılarda faiz indirimine ara vermeleri olasılığına dair soruya, "İndirim için alan açıldı. Otopilotta değiliz. Veri odaklı gidiyoruz. Belli bir alan var ama ihtiyatlı olmak önemli. Görünümü bozmayacak şekilde hareket edeceğiz" dedi.
TCMB Başkanı, "Politika faizini, öngördüğümüz dezenflasyon sürecinin gerektirdiği sıkılığı sağlayacak şekilde belirliyoruz. Bu süreçte enflasyon gerçekleşmelerini, ana eğilimi ve enflasyon beklentilerini göz önünde bulunduruyoruz" diye ekledi.
Bazı ekonomistler Merkez Bankası'nın faiz indirimlerine devam edeceğini öngörüyor.
Reuters'a göre Yatırım Finansman Baş Ekonomisti Erol Gürcan, Şubat enflasyonunun beklentileri aşmaması durumunda, TCMB'nin Mart ayında faizi 250 baz puan indirmesini beklediğini söyledi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre enflasyon Ocak'ta aylık bazda yüzde 5,03 olurken yıllık bazda yüzde 42,12 olarak gerçekleşti.
Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise aynı dönemde aylık enflasyonu yüzde 8,22; yıllık enflasyonu ise yüzde 81,01 olarak hesapladı.
Merkez Bankası 2024 enflasyon hedefine neden ulaşamadı?
Merkez Bankası yasalar gereği, enflasyon hedefine ulaşılamaması halinde bunun nedenlerini ve alınması gereken önlemleri hükümete yazılı olarak bildirmek ve kamuoyuna açıklamak zorunda.
Bu kapsamda 7 Şubat'ta Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'e hitaben yazılmış bir mektup paylaşan Merkez Bankası, 2024'ün ilk yarısında enflasyonun yukarı yönlü seyrine "görece güçlü olan talep koşullarının" katkıda bulunduğunu söyledi.
Buna ek olarak tüketici enflasyonuna en yüksek katkının hizmet fiyatlarından geldiğini yineleyen TCMB, hizmet sektörlerinde fiyat ayarlamalarının gerçekleşen enflasyona göre belli bir gecikmeyle yapıldığını vurguladı.
Bankaya göre 2024'te enflasyonun beklenenden yüksek gerçekleşmesinde diğer faktörler kira ve eğitim fiyatları oldu.
Hanelerde bedelsiz doğal gaz kullanımı uygulamasının sona ermesine bağlı olarak 2024'te enflasyonu bir önceki yıla kıyasla artış gösteren tek ana harcama grubunun enerji olduğu belirtildi.
Bunun yanında taze meyve ve sebze fiyatlarının da, "belirli aylarda mevsim normallerinin belirgin şekilde üzerinde artarak" enflasyon beklentilerini olumsuz yönde etkilediği vurgulandı.
Ekonominin 2025-2027 dönemine dair 3 yıllık yol haritasını sunan Orta Vadeli Program (OVP) Eylül ayında revize edilmişti.
Yeni OVP'de 2024 için yıllık enflasyon hedefi yüzde 41,5 olarak açıklandı. Önceki OVP'de bu oran yüzde 33'tü.
Merkez Bankası 2024'ün ilk enflasyon raporunda yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 36'ya yükseltmişti.
(BBC Türkçe)
