Avrupa İlaç Ajansı EMA’nın eksi 70 derecede saklanması gereken BioNTech aşılarının, 2-8 derecelik normal aşı dolaplarında da bozulmadan saklanabileceğine onay vermesinin ardından Sağlık Bakanlığı, BioNTech aşılamalarının aile sağlığı merkezlerinde de yapılmaya başlanacağını açıkladı. Önümüzdeki günlerde Türkiye’ye gelmesi beklenen 30 milyon doz aşı ile geniş çaplı aşılamaların başlayacağını, bu nedenle aşıyla ilgili bazı kaygıların sıkça gündeme geldiğini vurgulayan İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, aşının güvenliği ile üçüncü doz hatırlatma aşılarının ne zaman yapılması gerekeceği ile ilgili önemli açıklamalarda bulundu. “FARKLI AŞILAR ARDIŞIK OLARAK DENENDİ, SONUÇLAR YÜZ GÜLDÜRÜCÜ” Dünyada yapılan çalışmalarda ardışık olarak bir doz mRNA, bir doz adenovirüs aşısı yapılarak oluşan bağışıklığa da bakıldığını söyleyen Prof. Dr. Yavuz, “Onun sonucu çıktı aslında, bir doz adenovirüs aşısı, yani AstraZeneca aşısı olanlara bir doz da BioNTech (mRNA) yapıldı. Çok güzel bir antikor cevabı oluşturduğu görüldü. Yani önce viral vektör aşısı, arkasından mRNA aşısı yaptırdığınız zaman, antikor yanıtı gayet güzel oluyor. Ama CoronaVac’ta nasıl oluyor, bunu görmek için CoronaVac’tan sonra yine CoronaVac, ya da CoronaVAc’tan sonra mRNA nasıl oluyor görmek için, bizim de çalışma yapmamız gerekiyor. Şu an bunu yapabilmek için uğraşıyoruz” dedi. HASTA OLMAK DA SONSUZ BİR BAĞIŞIKLIK KAZANDIRMIYOR Hastalığın geçirilmesinde de aşılanılmasında da ek dozlara ihtiyaç duyulacağını vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, “Hastalığı geçirsek bile uzun süre yüzde 100 korunamayacağımızın artık yüksek bir risk olduğunu biliyoruz. Hastalığı ağır geçirenlerde biraz daha uzun olabilmekle birlikte, ortalama 6 ay gibi bir korunmamız olduğu görülüyor. 6 ay iyi bir bağışıklığımız oluyor ancak sonrası için ne olacak konusunda, çalışmalar hala devam ediyor. Dolayısıyla hastalığı geçirenlerde de aslında bir hatırlatma dozu gerekebiliyor. BioNTech aşısı hastalığı geçirmiş kişilerde 3 ay sonra tek doz uygulanarak denendi dünyada. Son derece güzel bir bağışık yanıt oluşturduğu görüldü. Yine (hastalanmadan) iki doz olmuş kişilerde ise, şimdilik 1 yıllık bir koruma sağlandığını görüyoruz” diye konuştu. TÜM AŞILARDAN SONRA ÜÇÜNCÜ DOZ GEREKECEK, SADECE SÜRELERİ FARKLI Türkiye’de yaygın olarak kullanılan Çinli Sinovac firmasına ait CoronaVac aşısında ise antikor yanıtlarının BioNTech’e göre biraz daha düşük olduğunun en başından beri bilindiğini söyleyen Prof. Dr. Yavuz, hatırlatma dozuna dair çalışmaların bu aşı için de yapılması gerektiğini belirterek, şu bilgileri verdi: “CoronaVac’ta da öngörümüz, (iki doz sonrası) 6 ay civarında üçüncü doza, yani hatırlatıcı doza ihtiyacımız olacağı yönünde. Bu aşıların yapıldığı Faz3 çalışmasına katılan gruplarda (6 ayı tamamladılar), ne kadar hastalanıyorlar, kaçıncı ayda, kaç kişi hastalanıyor bunlara bakıldı ve bir verimiz bu olacak. Ama CoronaVac aşısı olmuş kişilerde üçüncü bir doz CoronaVac ya da üçüncü bir doz BioNTech yaptığınızda ne oluyor sorusunun cevabının bulunması gerekiyor. Buna dair de çalışma yapabilmek için uğraşıyoruz. Çünkü eğer bu veri elimizde olursa, ne oluyor görerek, üçüncü dozun ne zaman gerekli olduğu hakkında daha net bir öneride bulunabiliriz. Eylül ayı gibi bu konuda da elimizde daha çok veri olacak diye tahmin ediyorum. Ama hem CoronaVac’ta hem BioNTech’te hatırlatma dozları gerekecek. Belki biri 6'ncı ayda, diğeri 1 yıl sonra olacak, ama gerekecek." “HEM GEBEYİ HEM DOĞAN BEBEĞİNİ KORUYOR” Son dönemde artış gösteren gebelikte ağır kovid vakalarının da dikkat çekici olduğuna işaret eden Prof. Dr. Yavuz, hem inaktif aşı olan CoronaVac, hem de mRNA aşısı olan BioNTech aşılarının gebelerde de son derece güvenli olduğunu söyledi. Yüksek riskli grup içerisinde tanımlanan gebelerin de aşılanması gerektiğini vurguladı. Prof. Dr. Yavuz, “Gebeler de kovid hastalığı açısından risk grubu olarak tanımlandı. Daha ağır geçiriyorlar çünkü. Dolayısıyla bunlarda da aşılamanın yapılması çok önemli. Aşıların güvenliği ile ilgili ise, CoronaVac zaten inaktif bir aşı olduğu için gebelerde tecrübe çok, güvenle yapılabileceğini zaten başından beri söylüyorduk. Aynı şekilde BioNTech aşısı ile ilgili de hem Amerika hem de İngiltere'de çalışmalar yapıldı. Gebelerde bu aşının ne anneye ne de bebeğe herhangi bir istenmeyen etkisi olmadığı görüldü. Hatta doğan bebekte de güzel bir antikor yanıt oluşturduğu, emzirme süresi boyunca hastalıktan koruyacağı gösterildi. Dolayısıyla biz de hekimlerinin uygun görmesi halinde gebelerin de aşılanması gerektiğini öneriyoruz” şeklinde konuştu. “ASIL, KISIR OLMAK İSTEMEYEN AŞI OLMALI” Önümüzdeki üç ay boyunca da çok fazla nüfusa mRNA aşısı yapılacağı için insanların kafasında pekçok soru işaretinin de yeniden gündeme geldiğini açıklayan Prof. Dr. Yavuz, bunlar içerisinde en çok sözü edilen “aşı kısırlık yapıyor” iddialarına da son noktayı koydu: “Sonuçları ne olacak, istenmeyen etkiler olacak mı, alerji yapacak ya da kısırlık yapıyor deniyor mesela. Elimizdeki veriler yaklaşık bir yıllık artık. Faz 3 çalışmaları geçen yıl başlamıştı bu aşıların. Bir kere üreme ile ilgili herhangi bir istenmeyen etki kesinlikle görülmedi. Bilakis Kovid’e yakalananlarda üreme ile ilgili birtakım istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabiliyor. Hastalık, üreme organlarına zarar verebiliyor. Dolayısıyla kısırlık anlamında bir korku varsa, tam tersine aşı olunması çok daha önerilen bir şey. Bu aşı içinde herhangi bir canlı virüs yok. (Organ nakilli, kanser hastası gibi) Bağışıklığı baskılanmış olanlarda da antikor yanıtı önemli ve bu aşının da antikor geliştirme oranı çok yüksek. Özellikle bu grubun aşı olmasını tavsiye ediyoruz, çünkü mesela kanser hastası geliyor, ‘Kanserim olduğu için aşı olmak istemedim’ diyor. Güvenlik anlamında bir sıkıntısı yok aşıların gerçekten. Bir yıllık veri var elimizde ki, bir yıllık veri bir aşı için çok önemli. Aşı ile ilişkili istenmeyen etkiler zaten ilk 6 ayda ortaya çıkar.” COVİD 19 AŞISI GRİPTEN DE KORUR MU? Bu yıl grip vakalarının da çok az görüldüğüne işaret eden Prof. Dr. Yavuz, yaygın aşılama ile ileride gribe karşı da bir korunma sağlanıp sağlanamayacağı ile ilgili henüz net bir şey söylenemeyeceğini ancak böyle bir hipotez olduğunu söyledi. Yavuz, sözlerini şöyle noktaladı: “Grip bu sene çok görülmedi. Eskisi gibi sürveyansı tam olarak yapılamadı gerçi ama dünyada da çok az saptandı. Aynı Güney yarımkürede olduğu gibi, böyle de bekleniyordu zaten, Kuzey yarımkürede de grip sezonu çok çok sönük geçti. Bir aşı yaptığınız zaman, özgül olmayan bağışıklık sistemi hücrelerimiz var, onları da biraz eğitiyorsunuz. Bu sadece bir hipotez ama mesela BCG (verem) aşısında gösterildi bu. Gerçekten de BCG aşısı yapılanlarda (diğer) üst solunum yolu enfeksiyonları da çok daha az görülüyor. Yani bu eğitilmiş immünite, özgül olmayan hücrelerimizin eğitilmiş olması, diğer hastalıklardan da koruyabilir. Bununla ilgili bir birtakım kanıtlar var. Ama başka çalışmalarla da desteklenmesi gerekiyor.”